czwartek, 20 czerwca 2013

Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet

fragment grafiki autorstwa Ahn Jung Sika, całość tutaj.

Nie wiem, czy najnowszy Tomb Raider jest  strasznie mdłą gierką, czy to po prostu ja jestem jakimś strasznie cynicznym, wypalonym skwaszeńcem, który nie potrafi już cieszyć się drobnymi radościami życia. Poważnie – nie mam pojęcia. Śledzę recenzje dziennikarzy, którym ufam (nader wąska grupa) i notki blogerów, o których wiem, że nie są idiotami (grupa jeszcze węższa) i wszyscy zgodnie rozpływają się w zachwytach, jaka ta nowa Lara jest wspaniała, jaką znakomitą fabułę ma gra, jakim niesamowitym przeżyciem jest jej przejście… A mnie się nie podoba. Choć daleki jestem od uznania tej gry za jakąś katastrofę, to jednak w moich oczach jest ona o wiele, wiele gorsza, niż wynikałoby to z powszechnego zachwytu, w jakim rozpływa się zdecydowana większość graczy.

O nowym Tomb Raiderze, jeszcze przed jego premierą, pisałem niemal równo rok temu w związku z aferą, jaką wywołał zwiastun gry ujawniony na zeszłorocznych targach E3. W skrócie – ogólny jego wydźwięk sugerował, że twórcy nowego Tomb Raidera mają zamiar cynicznie zagrać na najniższych instynktach gracza, budząc w nim, w stosunku do głównej bohaterki, zarówno współczucie, jak i pożądanie. Niejakim symbolem tych obaw była pokazana w trailerze scena zgwałcenia* Lary przez jednego z przeciwników. Rok temu wyrażałem obawę, że burza rozpętana przy tej okazji zmusi deweloperów do dużego złagodzenia wydźwięku produkcji i generalnie – czego już w notce nie nadmieniłem – byłem raczej pewny, że scena zgwałcenia wyleci z gry. Okazało się, że w obu moich przewidywaniach fatalnie się myliłem. Po pierwsze – kontrowersyjna scena nie dość, że się w grze pojawia, to jeszcze została przerobiona na sekwencję Quick Time Event. Po drugie – wszystkie moje obawy zostały potwierdzone. Crystal Dynamics upupiło Larę, zgodnie z tym, co twórcy nowego Tomb Raidera mówili w różnorakich wywiadach. Chcieli pomiędzy graczem, a Larą wytworzyć więź opartą na współczuciu i chęci opieki. Oto gracz, niczym rycerz w złotej zbroi na śnieżnobiałym rumaku pędzi ocalić biedną i słabą kobietkę, która co i rusz spada z półek skalnych, płacze, jęczy, krwawi z ran, tapla się w wodzie umykając przed prześladującymi ją mężczyznami z bronią i tak dalej. Trzeba przecież pomóc niemocie, czyż nie? Tyle, że przy okazji Lara jest bardzo atrakcyjną młodą kobietą i z tego powodu do gracza wysyłane są dwa sprzeczne sygnały – niby powinien współczuć, ale przecież te wszystkie pojękiwania i wyprężania się balansującej na linie czy wspinającej się po skałach Lary budzą w nim zgoła inne uczucia. Zack Snyder w Sucker Punch wykorzystał dokładnie taki sam mechanizm, ale on zrobił to, by ukazać, jak w istocie perfidną i cyniczną jest to zagrywką – tym samym budził w odbiorcy poczucie winy. Nowy Tomb Raider pozbawiony jest tego demaskatorskiego aspektu, tu wszystko jest jak najbardziej na poważnie, przez co jest to zwyczajnie obrzydliwe.

W ogóle aspekt znęcania się nad Larą zahacza o jakiś fetysz. Lara co chwilę upada, zjeżdża ze stromych półek skalnych, jest poniewierana przez wrogów i grawitację… To jest dziwne. Nie przypominam sobie innej tego typu gry, w której protagonista w tak naturalistyczny, sugestywny sposób doznawałby tylu obrażeń, nie przychodzi mi na myśl żadna inna produkcja, w której twórcy w tak obrazowy sposób znęcali się nad główną postacią. Oczywiście, rozumiem ten zabieg – miał on pokazać bezradność i delikatność Lary na tle toczących się na ekranie wydarzeń. Bo przecież jest kobietą. Kobiety są bezradne i niemotowate, prawda? Prawda? Stereotyp, jakim jadą tu panowie (i panie?) z Crystal Dynamics strasznie mnie razi. Każdemu, kto uważa, że się czepiam, radzę, by przeprowadził drobny eksperyment myślowy – niech wyobrazi sobie, że głównym bohaterem nowego Tomb Radiera jest mężczyzna. Od razu te wszystkie zabiegi i mechanizmy stałyby się sztuczne i doskonale widoczne. Gracze rzucaliby pod adresem protagonisty kwestie pokroju „Stary, weź ty się wreszcie ogarnij! Nie bądź baba!” i pomstowali, że muszą się identyfikować z jakąś pierdołą, co to bez przerwy jęczy i się przewraca. A tak, w przypadku, gdy protagonista w istocie jest „babą” to wszystko już nie razi. Mizoginistyczne to jak diabli. No, ale – jak widać – nie dla wszystkich. Ja, jak już kiedyś przyznałem, jestem bardzo wyczulony na kwestie genderowe w popkulturze. Możliwe, że inni nie odbierają tego w taki sposób, przecież nawet graczki chwalą sobie nowego Tomb Raidera. Więc może to ja mam zbyt czepialskie, zbyt restrykcyjne podejście. W ogóle tego nie wykluczam. Ale gdyby była to jedyna rzecz, jaka w tej grze mnie mierziła, ta notka pewnie w ogóle by nie powstała.

Kolejną sprawą – niejako powiązaną z powyższym – jest problem, który fachowo nazywa się dysonansem ludonarracyjnym. Po ludzku pisząc, chodzi o to, że panuje duży rozdźwięk pomiędzy komunikatem rozgrywki, a komunikatem fabuły. Coś jak w pierwszym Max Payne, gdzie w przerywnikach narracyjnych główny bohater jest ledwo żywym, rannym, zataczającym się, chorym ze zmęczenia wrakiem, zaś w samej rozgrywce praży do wrogów aż dudni i sadzi trzymetrowe susy przez całe pomieszczenie, po drodze kasując czterech przeciwników. Tomb Raider jest niespójny w bardzo podobny sposób. Jest w grze scena, w której bohaterka wzdraga się przed przeszukaniem ciała martwego pilota samolotu – chociaż chwilę wcześniej beztrosko przetrząsała kieszenie kilkunastu drabom, których własnoręcznie ukatrupiła. Tego typu zgrzytów jest zresztą znacznie więcej. Bywa, że Lara na filmikach jest bliska utraty przytomności od ran i wycieńczenia, a kilka sekund później wspina się po skalnych półkach, szyje z łuku do ptactwa i wyważa drzwi czekanem. Nie muszę chyba pisać, jak wpływa to na odbiór gry.

O fabule – i, szerzej, całej konstrukcji narracyjnej – mówię dopiero teraz, ponieważ z bólem serca stwierdzam, że zupełnie nie ma się czym zachwycać. Przedstawiona w grze opowieść to zbitka najbardziej ordynarnych klisz poprzetykanych papierowymi bohaterami i drewnianymi dialogami. Zacznę może od bohaterów, którym już w jednej trzeciej gry nadałem różne ksywki – Poczciwy Mięśniak, Obi Wan Kenobi, Notoryczna Dama W Opałach, Zapatrzony W Siebie Bubek, Sympatyczny Nerd czy Twardy Pan Kapitan. Występujące w grze postaci drugoplanowe są nieznośnie wręcz archetypowe, brak im jakichś cech indywidualizujących, dzięki którym zapadłyby w pamięć na tyle, by chciało mi się zapamiętywać ich imiona. Wybija się chyba tylko Reyes, którą do działania napędza pragnienie powrotu do córki – ale i ona dostaje relatywnie mało „czasu antenowego” ten bowiem niemal całkowicie poświęcony jest głównej diwie i jej metamorfozie z niedojrzałej larwy w dojrzałą Larę.

I tu potykamy się o kolejny problem. Czytałem gdzieś w Internecie, że nowy Tomb Raider ukazuje proces dorastania, jaki przechodzi bohaterka, by stać się prawdziwą Larą Croft. No więc ja mam z tym stwierdzeniem taki problem, że na moje oko nowy Tomb Raider ukazuje proces dorastania, jaki przechodzi bohaterka by stać się prawdziwym Johnem Rambo. Lara nigdy w historii gier z cyklu Tomb Raider nie była tak brutalna. Żadna gra z tego cyklu nigdy nie skupiała się aż tak bardzo na strzelaniu do ludzi. To od zawsze były gry logiczno-zręcznościowe, strzelanie do zwierząt i ludzi pełniło w nich raczej rolę przerywnikową. Tymczasem w najnowszej odsłonie Lara zajmuje się przede wszystkim eksterminacją tabunów przeciwników za pomocą różnorakiej broni i skakaniem po platformach. Oba te elementy gameplay’u rozkładają się względem siebie mniej-więcej po równo. Natomiast zagadki logiczne – samo mięso poprzedniczek – zostały potraktowane bardzo po macoszemu, ograniczając się do kilku zdecydowanie zbyt łatwych łamigłówek, których nieodmiennym rezultatem jest wielkie BUM! albo ŁUP! (o roli, jaką BUM! oraz ŁUP! pełni w tej grze jeszcze sobie porozmawiamy). Nie podoba mi się tak radykalna zmiana akcentów względem poprzedniczek. To tak, jakby z Deus Ex: Human Revolution zrobić liniową strzelaninę – powstałby koszmarek zupełnie nieprzystający do poprzednich części. Nie dlatego, że byłby z punktu zły - ale dlatego, bo byłby czymś zupełnie innym, do czego doklejono popularne logo, by podbić sprzedaż. Poza tym – takich produkcji mamy współcześnie aż za wiele. Nowy Tomb Raider naśladuje trendy rodem z innych gier (szczególnie takiej jednej produkcji z konsoli PS3, której tytuł nie padnie w tej notce), zapominając, co stanowiło o popularności cyklu.

Ale miało być o problemach z narracją, bo ta jest po prostu koszmarna. Tomb Raider to podręcznikowy przykład tego, jak gra video NIE powinna komunikować się z odbiorcą. Chodzi mi tu przede wszystkim o gadającą do siebie Larę. To znaczy – nie tyle do siebie, co do gracza, ale jednak do siebie, żeby nie naruszyć czwartej ściany. Wypada to bardzo topornie i sztucznie. Taki przykład – Lara przemierza kompleks jaskiń. Nagle gaśnie światło i z oddali dobiegają głosy nadchodzących przeciwników. Lara mówi coś w stylu „Ojej, teraz muszę być cicho”. No poważnie? Tak się prowadziło narrację w pulpowych komiksach superbohaterskich z lat sześćdziesiątych, kiedy bohaterowie mówili (albo myśleli) do siebie, żeby poinformować czytelnika o kontekście danej sytuacji. Już abstrahuję od tego, że w podanym przeze mnie przykładzie kontekst jest przecież oczywisty i raczej nie wymaga żadnego uzupełniającego komentarza. Ale taka sytuacja powtarza się nagminnie – Lara gada do siebie na głos, informując gracza o postępach w fabule. Bez przerwy. To jest sztuczne i idiotyczne, popkultura już od dawna nie stosuje tak topornych form budowania narracji. W tym przypadku dochodzi jeszcze sprawa traktowania gracza jak idioty, który bez tych podpowiedzi i wskazówek byłby się ze szczętem pogubił. Tylko, że nie – wszystkie bez mała sceny w grze są doskonale czytelne i spokojnie obyłby się bez tego ciągłego paplania Lary.

Czepić się muszę także skrajnego efekciarstwa tej gry – co chwilę coś w niej eksploduje, wali się w gruzy, przewraca, atakuje… Poprzez tak wielkie nagromadzenie „epickich” momentów ulegają one dewaluacji. Jeden wybuch co dziesięć minut daje kopa adrenaliny, ale osiem wybuchów co dziesięć sekund w większym stężeniu męczą i powodują znużenie. Pozwolę sobie w tym miejscu odtworzyć strumień świadomości, jaki towarzyszył mi w czasie przechodzenia jednego z dalszych etapów gry:
O, znowu biegną. Ech… Więcej was matka nie miała? Dobra, ten budynek się pali i wali, trzeba uciekać… O, most. Zakład, że się zawali, gdy będę przez niego przechodził? No? No i co? Zawalił się. Zieeeew… O, QTE, nacisnę se, co mi szkodzi. To co, teraz muszę skakać? No dobra, jak se chcecie. O, ten helikopter zaraz walnie w drzewo… A nie mówiłem? Dobra, jest filmik. Noga mnie swędzi, to się podrapię…
Mimo usilnych starań wczucia się w toczące się na monitorze wydarzenia, w czasie gry towarzyszyła mi doskonała obojętność. Epickości nie robi się wrzucając gdzie tylko się da sceny efektownej demolki, tylko nadając toczącym się na ekranie wydarzeniom angażującego emocjonalnie kontekstu. A przecież opowieść inicjacyjna jest bardzo wdzięcznym tematem i daje szerokie pole do popisu w kwestii nadania fabule unikalnego charakteru. Nawet operujący bliźniaczo podobną fabułą Far Cry 3 dał radę w jakimś stopniu wyróżnić się na tle podobnych produkcji.

Nie wspomniałem o jeszcze jednym aspekcie Tomb Raidera, który bardzo mnie irytuje. Tym razem to bardzo dyskusyjna „wada”, oparta na czysto subiektywnych odczuciach, ale… już dawno temu dałem sobie spokój z obiektywizmem. Skoro i tak nigdy nie uda mi się być idealnie obiektywnym, to może chociaż raz na jakiś czas osiągnę stan idealnego subiektywizmu i do tego będę dążył. Ale do rzeczy – Quick Time Eventy. Nowy Tomb Raider to właściwie jeden wielki QTE poprzetykany gdzieniegdzie dla niepoznaki elementami rozgrywki. Poważnie, gdyby odjąć nieinteraktywne przerywniki i sekwencje QTE całą grę można by przejść w dwie-trzy godziny. Tego typu bezkompromisowe wtłaczanie gracza w bardzo sztywne ramy toleruję tylko w jednym przypadku – kiedy fabuła jest angażująca (casus Dreamfalla). W przeciwnym razie gra staje się nie do wytrzymania.

A teraz, dla równowagi, o tym, co mi się w tej grze podobało. Na pewno oprawa audiowizualna, która momentami robi niesamowite wrażenie, niektóre widoczki są po prostu przepiękne, zaś ilość szczegółów i smaczków budzi zachwyt. Ścieżka dźwiękowa również brzmi bardzo dobrze. Nie mogę też powiedzieć złego słowa na mechanikę strzelania, poruszania się i akrobacji – wszystko jest znakomicie zbalansowane, czytelne i instynktowne. Ale to przecież standard w grach takiego formatu. Gorzej, że pod tym barwnym opakowaniem kryje się produkt o dyskusyjnej wartości. I pal diabli, że wszyscy się tym zachwycają – mnie Tomb Raider nie podszedł i już.

________________
*ja wiem, że tam właściwie do niczego nie doszło i „zgwałcenie Lary” może w tym kontekście brzmieć jak przesada, ale – jak słusznie zauważył Bartłomiej Nagórski – definicja zgwałcenia obejmuje nie tylko stosunek płciowy, ale też każdą inną czynność seksualną, jakiej ofiara poddana jest pod przymusem.

10 komentarzy :

  1. Na obiektywizm nie ma co się silić, bo takowy nie istnieje. A co meritum to faktycznie ostry hajt wyszedł. Ja przesadnym fanem TR nigdy nie byłem, a o nowym usłyszałem, że to taki Uncharted z Larą w roli głównej co mnie akurat zachęca do sprawdzenia gry (jak zredukuję kupkę wstydu). W Uncharted grałeś? Masz porównanie powtarzanych w wielu recenzjach stwierdzeń?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie grałem (nie mam konsoli) aczkolwiek wiem o tej grze na tyle dużo, by czynić jakieś porównania. Uncharted broni się tym, że jest otwarcie ironiczny i dlatego więcej schematyzmów i epickości "na siłę" uchodzi mu na sucho - bo jest to generalnie lekko prześmiewcza opowiastka z przymrużeniem oka (coś jak Warehouse 13).

      Nowy TR natomiast idzie w stronę brudnego naturalizmu, z którym te wszystkie epickie zagrywki zwyczajnie się gryzą.

      Usuń
  2. A to trochę wyjaśnia. Bo "Uncharted" (jak z resztą całe kino nowej przygody, bo ja tak tę grę traktuję) poniewiera bohaterów podobnie jak w Twym opisie CD męczy Larę. Ale ono naturalistyczne nigdy nie było, więc tam to uchodzi. Jak stanieje to pewnie TR sprawdzę mimo wszystko.

    OdpowiedzUsuń
  3. Też odebrałem nową Larę jako wariację na temat "Uncharted". I rzeczywiście, w porównaniu z "U" nowy TR wypada bardzo ubogo, właściwie pod każdym względem. I rzeczywiście "U" jest mocno autoironiczne i sporo w nim umowności.
    Niemniej bohater tamtej gry też bywa nieźle sponiewierany, więc nie wydaje mi się, by poniewieranie Lara było jakieś wyjątkowe w historii gier. Mężczyznami także się poniewiera. Sam przywołałeś Maksymiliana Bóla. Tyle, że w przypadku nowego TR to poniewieranie jest szczególnie "naturalistyczne" i brutalne.

    Sama "przemiana" Lary kojarzyła mi się w trakcie gry z przemianą bohatera Far Cry3. W obu przypadkach mamy błyskawiczne przejście od "o Boże, musiałam/em zabić człowieka" do wyrzynania tłumów bez mrugnięcia okiem. Tyle, że w FC3 wychodzi to o tyle w miarę nieźle, że ta próbuje pokazywać jak zwyczajny facet zmienia się w kolesia upojonego brutalnością i zabijaniem. W TB podobnego wpływu zabijania na Larę nie widać.

    Tyle, że to, co Ty sobie chyba zamarzyłeś nie mogło się udać. Wysokobudżetowa gra w skakanie i strzelanie nie zmieni się w głęboką opowieść. Lara - w zamierzeniach twórców - miała przestać być "kobietą z żelaza", posągową heroną, która się dinozaurom nie kłania. To nie było ani oryginalne ani głębokie założenie, ale po prostu konsekwencja mody na restarty serii i schematów wykorzystywanych w tej modzie.

    OdpowiedzUsuń
  4. Ja bym się za bardzo nie chciała odnosić do całości tekstu i jego założeń, bo są mocno subiektywne (i troszeczkę, mam wrażenie, z góry uprzedzone), a ja mam do tej gry stosunek całkowicie przeciwny (co wyjdzie, jak już wreszcie opublikuję swoje wrażenia...) ale mogę Ci powiedzieć, czemu mnie, jako kobiecie, nowy "Tomb Raider" się podoba: bo jestem kobietą :) Od samego początku w Larze widziałam młodą dziewczynę zdesperowaną, by przetrwać, więc wszystkie te upadki, poniewierania, krzyki, jęki i tak dalej były tylko obrazem jej "large-than-life" zmagań. Szczerze mówiąc, nawet ciężko było mi nie tylko zarzucić, ale i w ogóle dostrzec w tej grze seksizm, bo odgłosy wydawane przez kobietę są dla mnie całkowicie normalne i naturalne, a już zwłaszcza w kontekście walki z przetrwaniem. O tym, że jest tu jakieś wielkie halo dowiaduję się jedynie pośrednio ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ależ oczywiście. Jako młoda kobieta znacznie łatwiej Tobie, niż mnie identyfikować się z główną bohaterką. Mainstreamowych gier, w których obserwujemy świat przedstawiony za pośrednictwem kobiety albo kobieta jest jedną z najważniejszych postaci jest wciąż bardzo mało - z ważniejszych przykładów przychodzi mi do głowy tylko mistrzowskie (pod pewnymi względami) Alice - Madness Returns i najnowszy Bioshock. W takim wypadku może się zdarzyć, że grę wpisującą się w ten trend potraktujemy łagodniej (tak jak ja traktuję łagodniej gry starające się robić coś ciekawego z narracją, fabułą i/albo estetyką, nawet jeśli są to koniec końców produkcje średnio udane).

      Ale wróćmy do meritum. Ty patrzysz na Larę oczyma heteroseksualnej kobiety. Ale należy pamiętać, że - niestety! - odbiorą docelowym wciąż jest młody heteroseksualny mężczyzna i to jemu należy się w pierwszej kolejności przypodobać. A ktoś taki będzie z Larą empatyzował, ale też równolegle będzie gapił się na jej tyłek, gdy Lara wspina się po linie i kręcił kamerą, żeby ją sobie obejrzeć z każdej strony, bo tak właśnie funkcjonują nastoletni heteroseksualni mężczyźni. Twórcy z CD od samego początku nie kryli, że ich celem jest nie tyle odarcie Lary z otoczki seksizmu, co wtłoczenie jej w nieco inną postać seksizmu (pisała o tym Marzena Falkowska na blogu Jawne Sny). Polecam szczególnie pełen sprzeczności wywiad z GameInformera (Falkowska resztą linkuje do niego w swojej notce).

      Podsumowując - jeśli w grę gra hetero-kobieta, nie będzie traktować Lary jak obiekt seksualny, a zatem odbiór gry siłą rzeczy będzie nieco inny. Hetero-facet na poziomie genderowym odbierze tę grę inaczej. Ot, i cała tajemnica.

      Usuń
  5. Przepraszam Misiael, ale naprawdę nie rozumiem Twoich zarzutów. To znaczy rozumiem, są Twoje i rozumiem, że masz do nich pełne prawo, ale wybacz określenie, uważam, że jesteś do nowego TR negatywnie nastawiony co rzutuje na Twoją opinię.

    Po pierwsze muszę powiedzieć, że znam wiele przypadków męskich bohaterów nad którymi twórcy z sadystyczną wręcz przyjemnością się znęcają. Żeby daleko nie szukać - taki Nathan Drake chociażby. I nie trafiają do mnie argumenty, że "Uncharted" ujęty jest w nawias autoironii. Owszem, w niektórych momentach. Ale kurcze jak bohater cudem przeżywa katastrofę kolejową, a potem krwawiąc obficie z licznych ran przedziera się przez śnieżycę, to dla mnie to jest bardzo na poważanie, na serio i sadystycznie. Kropka.
    Poza tym, ten sadystyczny nurt przetacza się obecnie przez praktycznie wszystkie gałęzie popkultury. Ani to nic nowego, ani szczególnie odkrywczego.

    Piszesz, że w znęcaniu się nad Larą jest jakiś fetysz. Ale z drugiej strony, czy jeszcze większego fetyszu nie ma w tych wszystkich filmach, w których bohater męski biega zmęczony, poobijany i okrwawiony, a jego towarzyszka (przeżywająca wszystko to co on) wygląda jakby świeżo wybiegła spod prysznica. Dla mnie to jest właśnie fetyszyzacja. Jakby brudna bohaterka nie miała racji bytu, jakby w fabule liczyła się jedynie jej aparycja, a te wszystkie niemiłe rzeczy jak krew czy pot automatycznie czyniły z niej jakąś niepełną istotę. Czy więc żeńskie bohaterki albo mają być nieskalanymi tytankami, które z każdej opresji wyjdą nienaruszone albo maltretowane? Oczywiście, że nie. Ale naprawdę podoba mi się nurt w którym kobiecej bohaterce zdarza się pobrudzić, ubłocić, zmęczyć czy po ludzku spocić. Bo bliżej temu do tzw. prawdziwego życia.

    I przepraszam Misiael, ale uważam, że troszkę bronisz tu kobiecości na siłę. Troszkę wyrywasz się przed szereg. Bo nie da się ukryć, że nowa Lara zaskarbiła sobie serca naprawdę wielu kobiet, które widzą w niej przede wszystkim człowieka, a dopiero potem umorusaną, stękającą sexbombę.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo mi przykro, że nie przeczytałaś mojej notki ze zrozumieniem.

      Usuń
    2. Wiesz, naprawdę rozumiem wszystkie zarzuty. O QTE, o pretekstową fabułę (w której Lara bardzo, ale to bardzo późno dochodzi do pewnych wniosków do których gracze doszli wiele godzin wcześniej), o przesadę i filmowość i to, że cutscenki sobie, a gameplay sobie. Wszystko prawda. I jasne, kwestia dyskusyjna czy to się komuś podoba czy nie podoba. Mnie nie przeszkadzało, ale naprawdę szanuję i rozumiem, że Ciebie mogło doprowadzić to do pasji.

      Ale kurcze, zamiast podyskutować, zamiast odnieść się do tego co napisałam, zamiast wymienić się ze mą poglądami (a nawet niech każde z nas ma swoje własne, niezmienne zdanie - dyskusja jest wartością samą w sobie!), zamiast się ustosunkować do moich zarzutów Ty wolisz kpić. Szkoda. Już mnie tu nie ma, skoro nie o komentowanie tu chodzi. Ciao :)

      Usuń
    3. No i poszedł foch. Przykro mi, ale odpowiedzi na wszystkie Twoje zarzuty są w notce, wystarczyło uważnie przeczytać.

      Usuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...