Serial groszowy

fragment grafiki autorstwa Bena Templesmitha, całość tutaj.

Właściwie powinienem zacząć tę notkę od refleksji, jak to współczesne seriale są kulturowym odpowiednikiem XIX-wiecznych powieści groszowych – ale, jako iż rzecz jest oczywista i pewnie będzie wałkowana przez innych omawiających Penny Dreadful blogerów i recenzentów, postanowiłem sobie darować. Zresztą, i tak nie napisałbym w tym temacie niczego odkrywczego, ani interesującego. Wspomnę jednak o czymś innym – o tym, jak bardzo postmodernizm w kulturze popularnej okazuje się miałki i nieoryginalny. Od czasu gdy Alan Moore – komiksowy scenarzysta, wegetarianin, anarchista, czarodziej i ukochany świrnięty wujek wszystkich fanów komiksów – wydał w 1999 roku komiks The League of Extraordinary Gentlemen, idea drużyny złożonej z ikonicznych postaci wiktoriańskiej literatury popularnej została przerobiona wielokrotnie. Do głowy przychodzą mi, przede wszystkim, komiksowa seria Planetary i Sanktuary, choć idę o zakład, że gdybym przeprowadził swój legendarny research, odkryłbym niezmierzone pokłady dzieł reprodukujących ten motyw. A teraz dostajemy kolejny podobny twór – taka była moja, zgoła mało entuzjastyczna, pierwsza reakcja na Penny Dreadful. Ostatecznie obejrzałem cały pierwszy sezon, wypadałoby więc się wypowiedzieć o tym serialu, szczególnie, że Internet jest do niego raczej entuzjastycznie nastawiony. Mnie też się w sumie podoba, ale… No właśnie – wisi nad nim tyle sporej wielkości „ale”, że włączył mi się tryb narzekania. Tradycyjnie ostrzegam przed delikatnymi spoilerami.

Zacznę od fabuły, bo to dla mnie największy mankament serialu. Założenia są proste – wrzucamy do jednego wora Victora Frankensteina, Minę Murray, Van Helsinga i Doriana Graya. Choć mało oryginalny (ale też w dzisiejszych czasach nic nie jest oryginalne), ten punkt wyjścia dawał bardzo szerokie pole do popisu. Pole to w Penny Dreadful  zaorano… jako tako. Cała powyższa zbieranina, plus kilkoro bohaterów i bohaterek autorskich, wymyślonych specjalnie na potrzeby serialu, integruje się ze sobą bardzo słabo – przez większość czasu obserwujemy w miarę autonomiczne wątki każdej z postaci. To sprawia, że główna oś fabularna, a zarazem klamra spinająca wszystkie wątki – poszukiwania uprowadzonej przez wampiry Miny – przez większość czasu właściwie leży odłogiem. W kwestii tej ramowej fabuły przez cały serial dzieje się niewiele, ponieważ większość czasu antenowego poświęcona jest historiom poszczególnych bohaterów, których wcale tak mało nie jest, a niemal każdy dostaje jakiś wątek czy nawet sporej długości retrospektywę dokładnie przybliżającą widzowi jego (lub jej) dzieje. To nawet nie byłoby takie złe, gdyby nie przykra tendencja scenarzystów do „zamrażania” tych wątków po początkowym ich rozwinięciu. To jest wręcz nagminne. Mamy motyw, gdy w połowie sezonu Victor zostaje skonfrontowany ze swoim dziełem, które żąda od niego pewnej… niezwykłej przysługi (zaznajomieni z literackim pierwowzorem albo którąś z wierniejszych ekranizacji wiedzą, o co chodzi) i nic. Aż do ostatniego odcinka wątek wisi w powietrzu, nie ewoluuje, nie posuwa się naprzód. Ethan Chandler zakochuje się w umierającej prostytutce… i znowu do samego końca nie jesteśmy uraczeni żadnym satysfakcjonującym rozwinięciem. Cały wątek Doriana Graya i Vanessy – to samo. Zarysowany w dwóch pierwszych odcinkach wątek serii tajemniczych morderstw – podobnie. Za każdym razem, kiedy jakiś wątek zawiązuje się w interesujący sposób, następuje jego hibernacja i fabuła zaczyna skupiać się na czymś innym.

Wszystko to sprawia, że fabuła Penny Dreadful paskudnie wręcz rozłazi się we wszystkich kierunkach i śledzenie jej nie daje tyle satysfakcji, ile powinno. Szczególnie, że wielokrotnie mamy do czynienia ze scenami, które nie wnoszą do fabuły absolutnie niczego. Myślę, że o wiele lepiej byłoby, gdyby Penny Dreadful był antologią, a każdy odcinek poświęcony został jednej konkretnej postaci. To dałoby twórcom motywację do dopracowania każdego wątku i doprowadzenia go do satysfakcjonującej konkluzji. Póki co wygląda to jak niemrawe przesuwanie pionków po szachownicy w nadziei, że wykluje się z tego coś interesującego. Póki co się nie wykluwa. Szkoda, bo taki wątek Frankensteina na przykład niósł ze sobą naprawdę spory potencjał i gdyby go bardziej skondensować byłby świetną opowieścią. Czepię się też dialogów, które są słabe. Nawet nie chodzi o to, że bohaterowie posługują się kwiecistym, pretensjonalnym językiem, bo to akurat całkiem nieźle wpisuje się w konwencję. Dostrzegłem w serialu scenopisarską manierę – bohaterowie albo przerzucają się w rozmowach bardzo krótkimi one-linerami, które zaczynają się szybko zlewać w jeden irytujący bełkot (ludzie tak nie mówią i śmiem powątpiewać, że mówili tak sto lat temu) albo wymieniają się długimi monologami będącymi na ogół zwykłym pustosłowiem. Wszystkie te problemy – długa ekspozycja postaci, mnogość niesatysfakcjonująco prowadzonych wątków, irytujące dialogi – sprawiają, że serial ogląda się… no cóż, średnio. Na pewno nie jest to jakiś ósmy cud świata, ani coś, co pozostanie w pamięci widza na dłużej.

Złego słowa nie powiem natomiast o technicznych aspektach czysto technicznych serialu. Penny Dreadful wygląda po prostu oszałamiająco – zarówno kostiumy, jak i dekoracje prezentują się świetnie. Czasami wręcz odwracały uwagę od tego, co dzieje się na ekranie. Ja przynajmniej miałem kilka takich momentów, w których umknął mi kawałek fabuły, bo zapatrzyłem się na jakiś detal. Wizualnie Penny Dreadful wygrywa i to właśnie ten poziom serialu sprawił, że wytrwałem przy nim do końca. Obok tego, co American McGee pokazał w Alice Madness Returns jest to chyba najbardziej sugestywna wizja wiktoriańskiego Londynu, z jaką się dotąd zetknąłem. Co do aktorstwa, to wypowiedzieć się nie umiem – po tylu obejrzanych sezonach Power Rangers jestem w tak ogromnym stopniu impregnowany na złą grę aktorską, że w ogóle nie zwracam na ten aspekt uwagi. Działa to też niestety w drugą stronę, bowiem o ile na poziomie, nazwijmy to, rozumowym, wiem, że twórcom Penny Dreadful udało się zebrać bardzo silną obsadę – na czele z Timothy’m Daltonem – o tyle „w praniu” jakoś nie umiem się tym zachwycać. To znaczy, jasne, aktorzy bardzo dobrze wykonują swoje zadanie, nie ma drewna i generalnie ich grę aktorską ogląda się bardzo przyjemnie, ale żadnych fajerwerków czy zapadających w pamięć szarż aktorskich nie ma. Przynajmniej ja ich nie dostrzegłem. no, ale ja jestem impregnowany, więc pozostawiam ocenę widzom. I zupełnie nie rozumiem tych zachwytów nad Evą Green – w Penny Dreadful wygląda jak Gollum w makijażu i peruce (a w przedostatnim odcinku jak Gollum bez makijażu i w peruce, ale to było akurat fajne). Jasne, gra nieźle, ale daleko poza tę „niezłość” nie wykracza.

Podsumowując – nie wiem, czy to kwestia moich wygórowanych oczekiwań (nie sądzę) czy też może raczej wygórowanych ambicji twórców serialu (już bardziej), ale w trakcie lektury Penny Dreadful towarzyszyło mi delikatne rozczarowanie. Jasne, to wciąż jest bardzo solidna produkcja z dużym potencjałem, jednak… coś nie wyszło. Poszczególne wątki nie tyle się ze sobą splatają, co przecinają się, jak w telenoweli, w fabułę wkradają się dłużyzny i nuda. Jasne, oprawa wizualna jest świetna, a efekty specjalne stoją na dość wysokim poziomie, ale cudów na miarę The League of Extraordinary Gentelmen się nie spodziewajcie. No nic, na dzień dzisiejszy zapowiedziano drugi sezon serialu. Zobaczymy, jakie wnioski wyciągnęli twórcy po nakręceniu pierwszego. Bo naprawdę nie potrzeba wiele – wystarczy kilka drobnych zmian kursu i przesunięć akcentów, by Penny Dreadful stał się naprawdę świetną rzeczą. Czego i sobie, i twórcom, i wam życzę.