Animorphs. 03 - The Encounter

fragment okładki, całość tutaj.

The Encounter, trzeci tom serii jest prowadzony z perspektywy Tobiasa – i przyznam, że ten fakt sprawił, iż przed podjęciem lektury aż zatarłem ręce. Tobias jest, w moim przekonaniu, najciekawszą postacią cyklu. Przede wszystkim z powodu jego stanu fizycznego. To mogło być przez autorkę skaszanione na bardzo wiele sposobów. Fakt uwięzienia nastolatka w ciele myszołowa prowokuje wręcz do zepchnięcia go do roli barwnego sidekicka, maskotki drużyny, czy wręcz comic reliefa. Tak się na szczęście nie stało i okazało się, że zrobienie z tego wątku czegoś poważniejszego i głębszego jest strzałem w samą dziesiątkę, czego najlepszym dowodem jest właśnie The Encounter.

W tym tomie wątek Tobiasa rozwija się w stronę powolnej akceptacji własnej odmienności. Applegate naprawdę świetnie udało się przekazać dylematy osoby, która odstaje od reszty, ze względu na swój stan jest narażona na alienujące współczucie i odseparowanie od reszty. Tobias nie może w wolnym czasie wybrać się ze znajomymi do kina czy centrum handlowego. Jest też, w pewnym stopniu upośledzony – nie tylko nie ma zdolności morphowania, ale też utknął w nieswoim kształcie, obcym sobie ciele, i to bez żadnych realnych szans na zmianę takiego stanu rzeczy. W dodatku dochodzi bardzo istotny aspekt próby utrzymania człowieczeństwa, kurczowego chwytania się tych drobnych okruchów normalności w obliczu długiego przebywania w ciele mającym własne instynkty i przyzwyczajenia. Świetnie to widać w niechęci Tobiasa do polowań i żywienie się ludzkim (dostarczanym przez pozostałych bohaterów) jedzeniem, które nie zaspokaja potrzeb jego ptasiej biologii. Tobias, żeby przeżyć, musi w pewnym stopniu przestać być człowiekiem i zacząć być myszołowem. I przede wszystkim o tym opowiada ta książka.

W tym tomie następuje też pierwszy moment zawahania w drużynie, którego punktem zapalnym jest oczywiście Marco. Chłopak wyraźnie wskazuje na bezskuteczność ich dotychczasowych działań i kwestionuje narażanie życia dla obcych sobie ludzi. Porusza tym samym bardzo ciekawą kwestię odpowiedzialności. Animophy, zostali wyposażeni przez umierającego Andalitę w moce, dzięki którym są w stanie podjąć realną walkę z najeźdźcą – ale czy mają taki obowiązek? To pytanie, póki co, pozostaje bez odpowiedzi, ponieważ pozostali członkowie drużyny stopują Marca, przywołując przykład Toma (brata Jake'a) za dostateczny powód do walki, ale ten dylemat będzie jeszcze powracał w kolejnych częściach cyklu. Kolejna podkreślona w tym tomie rzecz to kwestia ratowania świata w obliczu szkolnych i pozaszkolnych obowiązków. Tutaj też ta kwestia została potraktowana stosunkowo realistycznie – to nie Power Rangers, gdzie kosmiczni konkwistadorzy atakują dokładnie w tym czasie, gdy bohaterowie nie mają żadnych zobowiązań, dzięki czemu nie muszą opuszczać zajęć czy strzyżenia trawnika. To jeszcze nie jest ten etap, w którym bohaterowie wagarują, by uratować świat, ale już teraz akcje partyzanckie przeciwko Yeerkom zaczynają wchodzić w konflikt z ich życiem codziennym. Którego muszą się trzymać, choćby po to, by nie zwariować i by swoim zachowaniem nie zdradzić się przed Yeerkami.

Jest w The Encounter bardzo mocna scena, w której bohaterowie, po przeprowadzeniu zwiadu pod postacią wilków, wracają do swoich postaci dosłownie w ostatnim momencie, na samej granicy dwóch godzin – i ledwie, ledwie udaje im się tego dokonać, ponieważ proces transformacji przebiega tak opornie, że po jego zakończeniu są na granicy wyczerpania. Gdy cieszą się z tego, że jednak udało im się uniknąć zakleszczenia w postaci wilczej watahy, Tobias jest rozdarty pomiędzy poczuciem ulgi, że jego przyjaciół nie spotkał niewesoły los, a poczuciem zazdrości i rozpaczy, ponieważ ich radość przypomniała mu o jego własnej porażce i sprawiła mu ból. Taka ambiwalencja towarzyszy Tobiasowi właściwie przez cały tom i gdybym miał przytoczyć każdą ciekawą scenę poruszającą ten dylemat, musiałbym chyba drobiazgowo streścić całą książkę.  Z ciekawszych, mógłbym wymienić rozmowę Tobiasa z Rachel, kiedy dziewczyna stara się go pocieszyć i dodać mu otuchy, ale jego fizyczność okazuje się nieprzekraczalną barierą dla ich porozumienia – Tobias nie ma twarzy, której mimiką mógłby zasygnalizować Rachel rzeczy niemożliwe do zwerbalizowania, nie ma oczu, które potrafiłyby płakać, albo choć nie wyglądać groźnie. Nie można go przytulić ani wyściskać.

Kumulacją tego wątku jest pierwsze zabójstwo i pożywienie się upolowanym zwierzęciem. Po tym incydencie Tobias zostaje zdominowany przez naturę myszołowa i ucieka od swoich przyjaciół, przez kilka kolejnych dni wiodąc życie zwykłego drapieżnika. Bodźcem, dzięki któremu ludzkiej części Tobiasa udało się odzyskać panowanie było uratowanie człowieka z rąk kontrolowanego przez Yeerka Hork-Bajira (kosmitę, z których Yeerkowie korzystają podczas inwazji). Tam, gdzie myszołów dostrzegał drapieżnika i ofiarę, Tobias ujrzał ofiarę i prześladowcę. Ludzki punkt widzenia wygrał ze zwierzęcym. Ale nie do końca, bo Tobias przestaje tłumić część swoich ptasich instynktów – zaczyna żywić się tym, co upoluje i przystosowuje swój tryb życia do swojej nowej postaci. Rezygnuje tym samym z części swojego człowieczeństwa, ale też odzyskuje spokój – ponieważ, w pewnym stopniu, udaje mu się zaakceptować swoją inność.

Cała ta ekspozycja wątku Tobiasa zepchnęła na nieco dalszy plan główny wątek fabularny tego tomu – czyli sabotaż wyposażonego w kamuflaż optyczny transportera Yeerków. Transporter ów zaopatrza najeźdźców w wodę pitną pobieraną z pobliskiego jeziora, więc bohaterowie wpadają na chytry plan wdarcia się na pokład i wyłączenia kamuflażu, co potencjalnie spowoduje natychmiastową dekonspirację Yeerków. W tym celu zmieniają się w ryby – konkretnie w pstrągi – i planują dostanie się do środka statku podczas kolejnego pobierania wody z jeziora. Przyznam, że to dosyć cwane, choć sam plan zdobycia DNA pstrąga wyglądał trochę dziwnie – bohaterowie bowiem długo i mało skutecznie starają się złowić coś na wędkę, choć Marco i Cassie mają do dyspozycji morpha rybołowa zwyczajnego i nic nie stało im na przeszkodzie, by transformować się w tego ptaka i błyskawicznie coś upolować. Ale cóż, najciemniej jest pod latarnią… W każdym razie, bardzo podoba mi się fakt, że dzieciaki z czasem zaczynają układać coraz mądrzejsze i bardziej skomplikowane plany. Początkowo stosowali taktykę typu „Hajda na wroga i jakoś to będzie”, przez co dwukrotnie narazili się na gigantyczne niebezpieczeństwo i właściwie niczego konkretnego nie osiągnęli. Tutaj wykazali się inicjatywą i pomysłowością, w dodatku potrafili improwizować pod presją i zmodyfikować swój plan, uwzględniając nieprzewidziane zmienne. I chociaż ich plan nie powiódł się tak, jak zakładali, to i tak po raz pierwszy w historii swoich działań zadali Yeerkom poważniejszy cios, niszcząc transporter.

Rozczarowuje – znowu – relatywnie mała rola Cassie. Ze wszystkich głównych bohaterów to właśnie ona nie ma żadnego ciekawego wątku czy motywacji do działania. Autorka strasznie krzywdząco traktuje tę bohaterkę, spychając ją do roli chodzącej encyklopedii zoologicznej, która usłużnie udziela pozostałym bohaterom informacji i ciekawostek odnośnie zwierząt, w jakie się przemieniają. Brak ekspozycji tej postaci w dialogach czy fabule. No dobra, Cassie w tym tomie akurat wpada na pomysł, jak ominąć patrole Kontrolerów, ale na tym w zasadzie kończy się jej rola. I nie narzekałbym na to aż tak bardzo – w końcu Marco w tym tomie też nie miał większego udziału – gdyby nie fakt, że jej postać od samego początku prawie nie jest rozwijana. Mam nadzieję, że zmieni to kolejny tom, którego narratorką jest właśnie Cassie, co może trochę zrekompensuje dotychczasowe odsunięcie tej bohaterki na dalszy plan.

Powiem tak – to był naprawdę świetny tom, do tej pory chyba najlepszy. Ekspozycja bardzo ciekawej postaci (ochrzczonej przez fanów cyklu mało chwalebnym przydomkiem „emohawk”, co według mnie jest krzywdzące i niesprawiedliwe, bo emo Tobiasa mimo wszystko się broni) do kompletu z naprawdę niezłą, trzymającą w napięciu fabułą, której punktem kulminacyjnym było rozwalenie statku kosmicznego. I choć można narzekać, że znowu wrogowie są przerysowani niemal tak, jak książę Ightorn z Gumisiów – Applegate wyraźnie nie potrafi pisać villianów – to jednak jest to naprawdę fajna książka, którą czyta się z przyjemnością. Nie jest to, oczywiście żadna wielka literatura, rozterki Tobiasa to nie jest jakieś mistrzostwo psychologiczne, tym niemniej – rzadko kiedy w młodzieżowej popkulturze można spotkać tak nietypowy i tak ciekawie opisany wątek oswajania się z własną odmiennością. Jak w komentarzach pod opisem pierwszego tomu wspomniała Moreni - dość rzadko zdarza się w literaturze młodzieżowej, że bohaterowie zmagają się z konsekwencjami własnych działań dłużej, niż jeden tom cyklu. A tutaj właśnie wokół tego dylematu zbudowano całą dramę. Bardzo fajną dramę. Jak zwykle, polecam.